İLHANLI ASTRONOMİSİNİN BİLİNMEYENLERİ: ŞEMSEDDÎN ELVÂBKANAVÎ VE SULTAN OLCAYTU HAN (SULTANİYYE) GÖZLEMEVİ MESELESİ
[ X ]
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İlhanlılar döneminde Merâga ve Tebrîz gözlemevlerinde çalışan önemli bilim adamlarından biri deŞemseddîn el-Vâbkanavî el-Buharî’dir. 1272 yılından beri 40 yıl boyunca astronomi ve gözlem çalışmalarıyürüten Şemseddîn el-Vâbkanavî el-Buharî, Olcaytu Han döneminde yazımına başladığı Zîc-i el Muhakkakes-Sultanî adlı eserin de sahibidir. Ancak bu zîc, Olcaytu Han döneminde (1304-1316) yazılmaya başlanmasınarağmen onun ölümü üzerine oğlu İlhanlı hükümdarı Ebu Sa’id Bahadır’a (1317-1335) ithaf edilmiştir. Zîc-i elMuhakkak es-Sultanî’nin en önemli özelliği; daha önce yazılmış, ancak zamanla kaybolmuş olan zîc adlarınınbu eserde zikredilmesi ve daha önceki zîc’lere dayanılarak yazılan ve bundan dolayı içinde birtakım yanlışlıklarbulundurduğu iddia edilen Zîc-i İlhanî’yi eleştirmesi ve bu eleştirileri haklı çıkaracak özgün rasat bilgilerivermesidir. Şemseddîn el-Vâbkanavî el-Buharî’yi astronomi tarihinde önemli kılan bir diğer gelişme ise 30Ocak 1283 yılında yaptığı rasatlar sonucunda “halkalı Güneş tutulması” hakkında bilgiler vermesidir. AyrıcaHülağü Han döneminde 1256-1265) Merâga’da ve Gâzân Han döneminde (1295-1304) Tebrîz’de gözlemevlerikurulmasının dışında Sultan Olcaytu Han döneminde de Sultaniyye’de bir gözlemevinin kurulduğu iddiasıbulunmaktadır. Hatta Şemseddîn el-Vâbkanavî el-Buharî’nin, Sultan Olcaytu Han döneminde (1304-1316)Sultaniyye’de kurulduğu iddia edilen bu gözlemevinde de çalıştığı tahmin edilmektedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Tarih,Astronomi ve Astrofizik
Kaynak
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
30
Sayı
1
