Yüksekova Ovası toprak verimlilik göstergeleri ve fonksiyonunun mekansal dağılımı ve haritalanması
[ X ]
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Siirt Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Toprakların fonksiyonlarını yerine getirmesi, çeşitli ekosistem hizmetlerinin sağlanması için kritik önem taşır. Bu nedenle, hassas bir ekosistem bileşeni olan toprakların fonksiyonel kapasitesinin belirlenmesi ve izlenmesi son derece önemlidir. Arazi kullanımı değişikliğinin etkilediği toprak özelliklerinin zaman içindeki değişimi, toprak kalitesinin bozulmasına ve bunun ekosistem işleyişi üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indiren stratejilerin geliştirilmesi için gereklidir. Bu çalışmada, Hakkari'nin Yüksekova ilçesinde bulunan ve bölgenin en önemli alt ekosistemlerinden biri olan Yüksekova Ovası'nda arazi kullanım değişiminin toprakların verimlilik fonksiyonuna olan etkisi araştırılmıştır. Yaklaşık 17,500 hektarlık alandan 800 x 800 metre kare gridlerin köşesinden olmak üzere toplam 232 ayrı noktada 0-20 cm derinlikten toprak örnekleri alınmıştır. Toprak örneklerinin tekstür bileşenleri (kil, kum ve silt içeriği), hacim ağırlığı, kireç içeriği, elektriksel iletkenlik (EC), toprak reaksiyonu (pH), organik madde (OM), yarayışlı fosfor, ekstrakte edilebilir potasyum, betaglukozidaz enzim aktivitesi (BGEA) ve üreaz enzim aktivitesi analizleri yapılmıştır. Veriler doğrusal skorlama yöntemi ile optimize edilmiş ve Yüksekova Ovası'nın toprak kalite indeksi (TKİ) hesaplanmıştır. TKİ ve her bir göstergeye ait skorların ovadaki dağılımları coğrafi bilgi sistemleri (CBS) yardımıyla haritalanmıştır. Bulgular, TKİ değerleri 0,53 (düşük kalite) ile 0,91 (çok yüksek kalite) arasında değişmekte ve ortalama 0,74 (yüksek kalite) olduğunu göstermiştir. TKİ değerlerinin ovadaki dağılımı, arazilerin %0,48'inin düşük, %27.8'inin orta, %66,34'ünün yüksek ve geri kalan %5,6'sının ise çok yüksek toprak kalite indeksine sahip olduğunu göstermiştir.
The functioning of soils is crucial for providing various ecosystem services. Therefore, it is highly important to determine and monitor the functioning capacity of soils, which are a sensitive component of ecosystems. Understanding the changes in soil properties over time due to land use change is necessary for developing strategies that minimize soil quality degradation and its adverse effects on ecosystem functioning. In this study, the impact of land use change on soil productivity in the Yüksekova Plain, one of the most important sub-ecosystems in Hakkari province, was investigated. Soil samples were collected from 232 different points from the corners of 800 x 800 meters grids at depths of 0-20 cm, covering an area of approximately 17,500 hectares. Soil texture components (clay, sand, and silt content), bulk density, lime content, electrical conductivity (EC), soil reaction (pH), organic matter (OM), available phosphorus, extractable potassium, beta-glucosidase enzyme activity (BGEA), and urease enzyme activity were analysed. The data were optimized using linear scoring method to calculate the Soil Quality Index (SQI) of the Yüksekova Plain. The distribution of SQI and scores for each indicator in the plain were mapped using Geographic Information Systems (GIS). The findings revealed that SQI values ranged from 0,53 (low quality) to 0,91 (very high quality), with an average of 0,74 (high quality). The distribution of SQI values in the plain demonstrated that 0,48% of the plain had low, 27,58% had moderate, 66,34% had high, and the remaining 5,6% had very high soil quality index.
The functioning of soils is crucial for providing various ecosystem services. Therefore, it is highly important to determine and monitor the functioning capacity of soils, which are a sensitive component of ecosystems. Understanding the changes in soil properties over time due to land use change is necessary for developing strategies that minimize soil quality degradation and its adverse effects on ecosystem functioning. In this study, the impact of land use change on soil productivity in the Yüksekova Plain, one of the most important sub-ecosystems in Hakkari province, was investigated. Soil samples were collected from 232 different points from the corners of 800 x 800 meters grids at depths of 0-20 cm, covering an area of approximately 17,500 hectares. Soil texture components (clay, sand, and silt content), bulk density, lime content, electrical conductivity (EC), soil reaction (pH), organic matter (OM), available phosphorus, extractable potassium, beta-glucosidase enzyme activity (BGEA), and urease enzyme activity were analysed. The data were optimized using linear scoring method to calculate the Soil Quality Index (SQI) of the Yüksekova Plain. The distribution of SQI and scores for each indicator in the plain were mapped using Geographic Information Systems (GIS). The findings revealed that SQI values ranged from 0,53 (low quality) to 0,91 (very high quality), with an average of 0,74 (high quality). The distribution of SQI values in the plain demonstrated that 0,48% of the plain had low, 27,58% had moderate, 66,34% had high, and the remaining 5,6% had very high soil quality index.
Açıklama
Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
Ziraat, Agriculture
