Güneş ışınımının kentsel tasarım ve planlama sürecinin gelişimi ve yönelimi üzerindeki etkilerinin incelenmesi: Siirt örneği
[ X ]
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Siirt Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İnsan topluluklarının yerleşik hayata geçmesi ile beraber ortaya çıkan planlama ve kentsel tasarım kavramları, genellikle içerisinde yer alınan doğal ortamların referansları ile birlikte biçimlenen olgulardır. Doğal ortamların en baskın referans kaynaklarından birisi de güneş ve güneşe bağlı etkilerdir. Beşeri topluluklar, en temel enerji kaynağı olan güneşin verimli kullanım olanakları doğrultusunda yerleşimlerine yön vermişler ve çeşitli kentsel planlama kriterleri ortaya koymuşlardır. Kentsel alanların tanımlanmasında ve planlanmasında önemli bir rol oynayan güneş ışınımı, doğru kullanıldığında enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik açısından hayati bir faktördür. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de, güneş enerjisinin doğru kullanımı ve enerji verimliliği konuları, mimari ve kentsel tasarımın önemli gündem maddeleri olmaya devam etmektedirler. Türkiye, sahip olduğu coğrafi konumun getirisi olan avantajlar neticesinde, güneş ışınım değerleri ve potansiyel verimlik açısından küresel çapta pozitif değer aralıklarına sahiptir. Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu bölgesinin, sahip olduğu güneş ışınım potansiyelinin, diğer bölgelere kıyasla çok daha yüksek olduğu yapılan önceki çalışmalarda değerlendirilmiştir. Bu bölgede yer alan Siirt şehri, değişken topoğrafyası dolayısıyla güneş ışınım olgusunu aynı kent ölçeği içerisinde farklı değerlerde alan bir yerleşim alanı olarak dikkat çekmektedir. Bu duruma karşın, Siirt'in güneş ışınım potansiyeline ilişkin yapılan bilimsel çalışmalar henüz yeterli seviyede değildir. Yapılan çalışmada Siirt şehrinin yıllar içerisinde biçimlenen kentsel tasarım ve planlama yöneliminin, güneş enerjisi etkin kentsel yönelim ve büyümeye uygun ilerleyip ilerlemediği araştırılmıştır. Çalışma kapsam açısından, Siirt merkez ilçe sınırlarında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada yöntem olarak, CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) uygulamalarından ArcMap ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü kentsel güneş verileri kullanılmıştır. ArcMap uygulaması üzerinden oluşturulan topoğrafya haritası ve güneş radyasyon verileri bir araya getirilerek merkez ilçeye ait ortalama güneş radyasyon haritaları hazırlanmıştır. Bu adımların ardından merkez ilçe özelinde topoğrafya verileri ve güneş radyasyonu verileri analiz edilerek, merkez ilçenin kentsel tasarım ve planlama yöneliminin uygunluğu değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, merkez ilçe ölçeğindeki kentsel yönelim ile ortalama güneş ve topoğrafya verilerinin, büyük oranda uyumlu olmadığı tespit edilmiştir. Merkez ilçe için uygun yönelim güzergahının, mevcut gelişimin ilerlediği kuzeydoğu yönünün aksine, güneş ışınım potansiyelinin de daha yüksek olduğu doğu ve kuzeydoğu yönleri olduğu belirlenmiştir.
Human communities have shaped their settlements in line with the efficient use of the sun, which is the most basic energy source, and have introduced various urban planning criteria. Solar radiation, which plays an important role in the definition and planning of urban areas, is a vital factor in terms of energy efficiency and sustainability when used correctly. As in the past, the correct use of solar energy and energy efficiency continue to be important agenda items in architectural and urban design. As a result of the advantages of its geographical location, Turkey has positive value ranges globally in terms of solar radiation values and potential efficiency. It has been evaluated in previous studies that the solar radiation potential of the Southeastern Anatolia region of Turkey is much higher compared to other regions. The city of Siirt, located in this region, draws attention as a settlement area that receives the phenomenon of solar radiation at different values within the same city scale due to its variable topography. Despite this situation, scientific studies on the solar radiation potential of Siirt are not yet at a sufficient level. In the study, it was investigated whether the urban design and planning orientation of the city of Siirt, which has been shaped over the years, progresses in accordance with the solar energy efficient urban orientation and growth. In terms of scope, the study was carried out within the borders of the central district of Siirt. ArcMap, one of the GIS (Geographic Information System) applications and urban solar data of the General Directorate of Meteorology were used as a method in the study. The average solar radiation maps of the central district were prepared by combining the topography map and solar radiation data created through the ArcMap application. After these steps, the topography data and solar radiation data in the central district were analyzed and the suitability of the urban design and planning orientation of the central district was evaluated. As a result of the study, it has been determined that the urban orientation at the central district scale and the average sun and topography data are not compatible to a large extent. It has been determined that the appropriate orientation route for the central district is east and northeast directions where the solar radiation potential is higher, in contrast to the northeast direction where the current development is progressing.
Human communities have shaped their settlements in line with the efficient use of the sun, which is the most basic energy source, and have introduced various urban planning criteria. Solar radiation, which plays an important role in the definition and planning of urban areas, is a vital factor in terms of energy efficiency and sustainability when used correctly. As in the past, the correct use of solar energy and energy efficiency continue to be important agenda items in architectural and urban design. As a result of the advantages of its geographical location, Turkey has positive value ranges globally in terms of solar radiation values and potential efficiency. It has been evaluated in previous studies that the solar radiation potential of the Southeastern Anatolia region of Turkey is much higher compared to other regions. The city of Siirt, located in this region, draws attention as a settlement area that receives the phenomenon of solar radiation at different values within the same city scale due to its variable topography. Despite this situation, scientific studies on the solar radiation potential of Siirt are not yet at a sufficient level. In the study, it was investigated whether the urban design and planning orientation of the city of Siirt, which has been shaped over the years, progresses in accordance with the solar energy efficient urban orientation and growth. In terms of scope, the study was carried out within the borders of the central district of Siirt. ArcMap, one of the GIS (Geographic Information System) applications and urban solar data of the General Directorate of Meteorology were used as a method in the study. The average solar radiation maps of the central district were prepared by combining the topography map and solar radiation data created through the ArcMap application. After these steps, the topography data and solar radiation data in the central district were analyzed and the suitability of the urban design and planning orientation of the central district was evaluated. As a result of the study, it has been determined that the urban orientation at the central district scale and the average sun and topography data are not compatible to a large extent. It has been determined that the appropriate orientation route for the central district is east and northeast directions where the solar radiation potential is higher, in contrast to the northeast direction where the current development is progressing.
Açıklama
Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Kentsel Tasarım Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
Mimarlık, Architecture, Şehircilik ve Bölge Planlama
