CÜMLEDE ÖZNE VE FAİL KONUSUNA BİR BAKIŞ
Yükleniyor...
Tarih
2018
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States
Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States
Özet
Cümlenin kuruluşunda yüklem/fiil ana unsur olarak görev alır. Cümlede tek yüklem yer
alırken birden fazla isim bulunabilir, bu isimlerin semantik görevleri nasıl belirlenecek ve
bu görevleri gösteren morfolojik işaretlemeler dilin hangi kuralları çerçevesinde yapılacak-
tır? Her fiilin isimleri görevlendirme/yönetme alanı farklılık gösterir, kimi fiiller yönetme
alanında sadece bir isimle yetinirken diğerleri farklı görevlerde çok sayıda ismi yönetir. İşte
fiilin yönetim kümesinde yer alan veya alabilen (valency) bu isimler, cümlede farklı morfo-
lojik işaretlemeler, belirli yer tutuşlar (konu, topic), taşıma vb. diğer dil uygulamaları ile
cümlenin görevli unsurları olarak iletişimi sağlamada üzerlerine düşen görevi yapacaklardır.
Cümlede fiilin yönetim kümesi, her zaman sorunsuz olarak gramerlik işaretlemelerle uyu-
şan bir halde bulunmayabilir. Böyle durumlarda anlamda belirsizlik veya birden fazla yo-
rum ve okuma söz konusu olacaktır. İletişim aracı olan dil, elindeki çeşitli vasıtalarla anlam
belirsizliğini ortadan kaldırma imkânına sahip olsa da zaman zaman anlamı muğlak olan ve
birden fazla yoruma açık cümlelerin kullanıma çıkması olağandır. Dilde ve bizi ilgilendiren
Türkçe dil bilgisinde, anlamla ve analizle ilgili olarak ortaya çıkan belirsizlikleri bertaraf
edebilmek için bu çalışmada, fiilin yönetim/görev kümesi (valency), öznenin morfolojik ve
söz dizimsel işaretlemeleri problemini ele almak istiyoruz. Cümlede konu (topic) terimi ile
özne arasındaki ilişki, bunların anlam ve görevle bağlantılı olarak sınırları, benzerlik ve
farklılıkları ele alacağımız diğer hususlardır. Çalışmamız, Türkçe ve diğer dillerde, ilgili
meseleleri, karşılaştırmalı ve üretici gramer teorileri çerçevelerinde ele alacaktır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Özne, Fail, Konu, Derin yapı, Yüzey yapı.
Kaynak
Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
