ÜNLEM VE ÜNLEMLERE İŞLEVSEL YAKLAŞIM ‘GARİBNÂME ÖRNEĞİ
[ X ]
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Ünlemler heyecan, sevinç, üzüntü, kızgınlık kısaca duyguların tamamını aktarmada önemli bir kullanıma sahiptir. Bu aktarım bazen tek bir kelime ile bazen de vurgu, tonlama, jest ve mimikler ile gerçekleşebilmektedir. Sözlü anlatımda ünlemlerin aktarım yönünü anlamak çok daha kolay iken yazılı anlatımda bu durum oldukça zorlaşmaktadır. Bu zorluk ünlemlerin iç mekanizmasıyla ilgilidir. Türkologlar tarafından ünlem kapsamında yapılan çalışmalara bakıldığında, ünlemin şimdiye kadar birçok tanım ve sınıflandırma ile Türkoloji sahasında yerini aldığı fakat ünlemlerin diğer dil bilgisi konuları kadar detaylandırılmadığı görülmektedir. Bu makalede, ünlem ve ünlemin kapsam alanı Garibnâme örneği ile üç bölümde incelenmiştir. Türkologların ünlem tanımı ve sınıflandırılması ile ilgili görüşlerinin verildiği ilk bölümde ünlemlerin nasıl algılandığı ve tanımlandığı sunulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise yazılı metinde anlam kapsamının anlaşılması zor olan ünlemlerin metin bağlamında nasıl ele alınması gerektiği ve bu gereklilik çerçevesinde ünlemlerin işlevsel yönü ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde ise ünlemlerin işlevsel yönü Garibnâme örneğinde sunulmuştur. Garibnâme, ünlemler açısından zengin bir kompozisyona sahiptir. Garibnâme metni bağlamında öfke, kızgınlık, yol gösterme, dikkati çekme, istek, dua, beklenti, iyi temenni, açıklama gibi birçok işleve sahip olan ünlemler detaylandırılmıştır. Böylece Garibnâme’deki bazı ünlemlerin metin bağlamındaki işlevleri tespit edilerek yazılı metinlerde yer alan ünlemlere işlevsel yönden de bakılabileceği gösterilmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Dil ve Dil Bilim
Kaynak
Dil Araştırmaları
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
0
Sayı
26
