Dede Korkut Hikâyelerinde “Tutsaklıktan Kurtarma Motifi” ve Bey Oğulları Arasındaki İlişki
Yükleniyor...
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish orTurkic
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
“Tutsaklıktan kurtarma motifi”, Dede Korkut hikâyelerinde yer alan çarpıcı motiflerden biridir. Bu motif, bir yönüyle anlatılardaki mücadele temini besleyen ona ivme kazandıran bir unsurdur. Bu çalışmada, “tutsaklıktan kurtarma motifi”yle “bey oğulları” arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Dede Korkut metinlerinde yer alan “tutsaklıktan kurtarma motifi” genel olarak Türk destan geleneğinde yer alan “alp tipi kahraman” motifiyle de örtüşmektedir. Bir başka söyleyişle destan metinlerinde gerçekleşen tutsaklıklar kabul edilebilir bir olay olarak algılanmaz; aksine “alplik” kavramının oluşmasına zemin hazırlar. Dede Korkut hikâyelerinde bey oğlunun taşıması gereken en önemli özellik, onun sıradan insanlardan ayrılması ve alp olmasıdır. “Uşun Koca Oğlu Segrek”, “Salur Kazan Oğlu Uruz” ve “Kazılık Koca Oğlu Yigenek” adlı üç hikâyede tutsaklık durumu, bey oğlundan gizlenir. Bunun nedeni, hikâyede kahramanlık göstermesi gereken bey oğlunun yiğitlik gösterebileceği yaşa 15/16 yaşlarına henüz gelmemiş olmasıdır. Bey oğlunun 15/16 yaşlarına gelmesinin “tutsaklıktan kurtarma motifi”nin işlevsellik kazanmasında belirleyici olması, bu bağlamda dikkate değerdir. 12 Dede Korkut hikâyesinin sekizinde “tutsaklıktan kurtarma motifi” anlatıların bel kemiğini oluşturur. Bu sekiz hikâyenin beşinde ise oğulun babasını (bir hikâyede ağabey) tutsaklıktan kurtardığı görülür. Bir hikâyede kendi çabasıyla tutsaklıktan kurtulmayı başaran “oğul”, sadece iki hikâyede tutsak düşer ve “baba” tarafından kurtarılır. Bütün bunlar, “tutsaklıktan kurtarma motifi”nin büyük ölçüde bey oğlunun yüceltilmesi amacıyla anlatılarda yer aldığı anlamında yorumlanabilir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Dede Korkut Hikâyeleri, oğul, tutsaklıktan kurtarma motifi, 15/16 yaş, kahramanlık
