MEDALUS Modelinin Çölleşmeye Hassas Alanların Belirlenmesi Ve İzlenmesinde Dicle Havzasına Adaptasyonu
| dc.contributor.author | Budak, Mesut | |
| dc.contributor.author | Acir, Nurullah | |
| dc.contributor.author | Yıldız, Hakan | |
| dc.contributor.author | Cemek, Bilal | |
| dc.contributor.author | Çelik, İsmail | |
| dc.contributor.author | Gültekin, Ufuk | |
| dc.date.accessioned | 2024-12-24T19:16:01Z | |
| dc.date.available | 2024-12-24T19:16:01Z | |
| dc.date.issued | 2018 | |
| dc.department | Siirt Üniversitesi | |
| dc.description | 01.09.2018 | |
| dc.description.abstract | Arazi bozulması ve çölleşmeye karşı hassas alanların belirlenmesinde kullanılan modellere bölgeye özgü indikatör ve parametrelerin ilave edilmesinde bölgeyi tanıyan uzmanların görüşlerinin dâhil edilmesi çıktıların güvenilirliğini artırmak için oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amaçları, i.) yarı kurak iklime sahip yukarı Dicle Havzası'nın çevreye hassas alanların belirlenmesi için Akdeniz Çölleşme ve Arazi Kullanımı (MEDALUS) modeline havzaya özgü yeni indikatör/parametrelerin ilave etmek, ii.) uzman görüşü içeren Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yaklaşımını modele entegre etmek ve iii.) çevreye hassas alan indeksi ve indikatörlerin yersel değişim haritalarını oluşturmaktır. Çalışma, toplam genişliği 9847.29 km2 olan binlerce yıldır gıda ve giyecek gereksinimini karşılamak amacı ile kullanılan ve önemli düzeyde arazi bozulması problemlerinin olduğu Dicle Havzasının kuzey-batı bölümünü kapsamaktadır. Arazilerin bozulmaya hassasiyeti, esnekliği, uygulamanın düşük maliyetli ve kolay uygulanabilirliği nedeni ile tüm dünyada yaygın olarak kullanılan modifiye edilmiş MEDALUS modeli ile tahmin edilmiştir. Toprak kalitesi (TK), iklim kalitesi (İK), vejetasyon kalitesi (VK), amenajman kalitesi (AK) ve yer altı suyu kalitesi (YSK) indikatörleri arazi bozulmasının temel bileşenleri olarak tanımlanmıştır. Arazi çalışmaları için çalışma alanı 5km * 5km kare gridlere ayrılmıştır. Gridlerin köşe noktaları arası mesafede olan 5 km’den daha kısa mesafelerdeki değişkenlikleri tanımlayabilmek için grid köşeleri arasında 250m, 750m ve 1750m mesafelerde örnekleme noktası olacak şekilde toplam 22 adet örnekleme hattı yerleştirilmiştir. Toplamda 452 noktadan 0-20 cm derinlikten toprak örneği alınmıştır. Her indikatör/parametre için 1.0 ile 2.0 (çölleşmeye karşı düşük, orta düzeyde ve yüksek düzeyde hassasiyeti ifade eden) arasında değişen skorlar verilmiştir. Her bir indikatör/parametrenin çölleşmeye olan katkısını ifade etmek için uzman görüşü ile AHP yöntemi kullanılarak ağırlıklar hesaplanmıştır. Ağırlık ilaveli skorlara göre arazi bozulması ve çölleşme bakımından çevreye hassas alanlar belirlenmiştir. Bu çalışmada, bölge için önemli olduğundan YSK modele yeni bir indikatör olarak ilave edilmiştir. Ayrıca, bölgesel koşullar ile ilişkili oldukları için TK ve AK içerisine de bazı alt indikatörler ilave edilmiştir. Beş indikatör ile birlikte 28 alt-indikatörün analizi ile çalışma alanının %1.95’inin yüksek, % 55.17’sinin orta ve % 21.64’ünün ise düşük kritik düzeyde çölleşmeye hassas olduğu belirlenmiştir. Geri kalan alanın tamamı neredeyse bozulmaya karşı kırılgan (% 11.64’ü yüksek, % 6.64 orta ve % 2.75’i düşük düzeyde kırılgan) olarak tanımlanmıştır. Kritik düzeyde hassas olan araziler genellikle çalışma alanının güney kısmında ve tarımsal üretimin yoğun bir şekilde yapıldığı bölgelerde yer almaktadır. Bulgular modifiye edilmiş MEDALUS yaklaşımının çölleşmeye hassas alanları belirlenmede etkin olduğunu göstermiştir. Bu çalışma ile arazi bozulması bakımından öncelikli olarak izlenmesi gereken yerlerin nereler olduğu belirlenmiş ve aynı zamanda bölgede arazi bozulması ve çölleşmenin nedenlerini de ortaya koymuştur. | |
| dc.identifier.endpage | 221 | |
| dc.identifier.startpage | 1 | |
| dc.identifier.trdizinid | 617869 | |
| dc.identifier.uri | https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/617869 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12604/4159 | |
| dc.indekslendigikaynak | TR-Dizin | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.relation.publicationcategory | Proje | |
| dc.relation.tubitak | info:eu-repo/grantAgreement/TUBITAK/TOVAG/214O374 | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.snmz | KA_20241222 | |
| dc.subject | Çölleşme | |
| dc.subject | MEDALUS | |
| dc.subject | Dicle Havzası | |
| dc.subject | minimum veri seti | |
| dc.subject | toprak kalitesi | |
| dc.subject | arazi bozulması | |
| dc.title | MEDALUS Modelinin Çölleşmeye Hassas Alanların Belirlenmesi Ve İzlenmesinde Dicle Havzasına Adaptasyonu | |
| dc.type | Project |
