Yazar "Somuncu, Melike" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 7 / 7
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Deyimlerde Yer Alan Dokuz ve Kırk Sayılarına Anlam Temelli Bir Yaklaşım(2020) Somuncu, Melikeİnsanların duygu ve düşüncelerinin yansıtılmasında kullanılan göstergelerden biri de sayılardır. Sayıların anlam düzlemleri milletlerin gelenekleri, görenekleri, kültürleri ve dinî inanışları sonucunda şekillenmiştir. Türk kültüründe ve inanışında sayılar her zaman önemli bir konumdadır. Öyle ki Türk mitolojisinde bazı sayılar kutsal bir nitelik taşır. Ayrıca bazı sayıların çok özel anlamları bulunmaktadır. Türkiye Türkçesi deyim ve atasözlerinde yer alan dokuz ve kırk sayılarında da hem taşıdıkları anlam değeri hem de bu iki sayı arasındaki eşdizimlilik çok dikkat çekici bir husustur. Bu makalede dokuz ve kırk sayılarının yer aldığı deyimler taranmak suretiyle tespit edilmiştir. Dokuz ve kırk sayılarının tespit edildiği bu deyimlerin sözlük anlamları Güncel Türkçe Sözlük başta olmak üzere diğer deyim sözlüklerinden de yararlanılarak ortaya konmuştur. Daha sonra anlam boyutu açısından dokuz ve kırk sayıları açıklanmıştır. Aynı anlam mekanizmalarına sahip deyimlerin anlamsal yönleri detaylandırılmıştır. Dokuz ve kırk sayılarının var olduğu sözdizimindeki diğer dil birlikleri ile ilişkileri metin bağlamında ele alınmıştır. İnceleme kapsamındadeyimlerdeki dokuz ve kırk sayılarının hem birbirleriyle hem de diğer sayılarla olan eşdizimlilikleri sunulmuştur. Eşdizimli yapılar içerisinde deyimler ve atasözleri, iki ya da daha fazla kelimenin sıklıkla birlikte kullanım sahasında bulunmaktadırlar. Deyimler ve atasözlerinin bu kullanım sahaları onlara esnek bir boyut kazandırmıştır. Bu esnek yapı deyimlerde yer alan dokuz ve kırk sayılarının başka sayılarla yer değiştirmeleri açısından daha kolay bir yapıya sahiptir. Bu yüzden deyimlerdeki kelimelerin metin bağlamı içerisindeki anlam alanlarını belirlemede eşdizimliliğin önemli bir yeri vardır. Kültürel bağlamından da ayrılmadan açıklanan deyimlerdeki dokuz ve kırk sayılarının anlamsal uyumları ve mesajları eşdizimliliğin bir kolu olan anlam temelli yaklaşım ile irdelenmiştir.Öğe GÖSTERGEBİLİMSEL BİR ANALİZ: SİİRT GAZETESİ KÖŞE YAZISI ‘KADIN’IN ADI YOK’(2024) Somuncu, Melike; Kanbir, FigenGöstergeler, insan yaşamında iletişimi sağlamakta önemli işlevi olan ve ilişkileri belli bir düzlemde sıralayan, hatta sınır koyabilen kodlama biçimidir. Göstergeler bağlı bulundukları iletişim dizgesinde taşıyıcıları, aktarıcıları aracılığı ile hedef kitle üzerinde etkin rol oynamaktadır. Kitle iletişim araçlarından olan gazeteler okuyucu ile bağlantı kurmada, kodların anlam kazanmasında etkindir. Anlatıcının amacı iletinin konusu bağlamında hedef kitleyi belli bir düşünceye aktararak istenen görüşün yaygın etki yaratmasını sağlamaktır. Gazete haberlerinin de resim, harf, punto kullanımı bağlamında çokça sembolü barındırması göstergebilimsel analize ciddi katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada 7 Mart 2022 yılında Siirt Gazetesi’nde yer alan ‘Kadın’ın Adı Yok’ adlı köşe yazısı göstegebilimsel analiz ile incelenmiştir. İncelemede kadının dünyadaki ve toplumumuzdaki konumuna dikkat çekildikten sonra metnin tema bağlamında kesitleri, gönderge ve gösterge dizgesi, sözcük seçimleri ile analizi yapılmıştır. Böylece elde edilen bulguların kültüre, yaşantıya etkileri bu etkilerin anlam dünyasına yansımaları, gazete haberinin anlatım dili ile metinde örtük hâlde bulunan kodlar derin yapıdan yüzey yapıya çıkartılarak göstergebilime farklı bir bakış açısı sunulmuştur.Öğe Güncel Türkçe Sözlük’te yer alan acı maddesinin eş anlamlılık açısından incelenmesi(2020) Somuncu, MelikeDilbilim çalışmalarının önemli, aynı zamanda tartışmalı bir konusu olan eş anlamlılık kavramı üzerine yapılan araştırmalar son yıllarda hem hız kazanmış hem de farklı bir boyuta ulaşmıştır. Her kelimenin mutlaka diğer kelimelerden ayrılan bir anlamı bulunmaktadır. Her duygunun ve anlamın da mutlaka onu karşılayan bir kelimesi vardır. Bu yüzden mutlak eş anlamlılık çok zor bir düzlemdir. Türkiye Türkçesi bağlamında bu iki tutum çerçevesinde mutlak eş anlamlı kelime bulmak da zordur. Bu çalışmada Güncel Türkçe Sözlük esasında incelenen acı kelimesinin eş anlamlılık derecesi, bu maddenin ifade alanında yer alan ızdırap, üzüntü, keder ve elem anlamları bağlamında incelenmiştir. Daha sonra bu dil birimlerinin anlam sınırında yer alan gam, teessür, tasa, dert ve sıkıntı kelimeleri de ele alınmıştır. Ele alınan bütün kelimelerin eş anlamlılık dereceleri sözlüksel, kavramsal ve atasözü deyim bağlamında sunulmuştur. Elde edilen veriler eş anlamlılığın bir ölçüm meselesi olması fikrinden yola çıkılarak irdelenmiştir. Bu ölçüm meselesine bir derecelendirme ölçütü getirilerek eş anlamlılığa yeni bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır. Derecelendirmede birinci dereceden yakın eş anlamlılık, ikinci dereceden yakın eş anlamlılık şeklinde bir ölçüm esas alınmıştır. Böylece acı maddesi bağlamında söz konusu dil birimlerinin eş anlamlılık dereceleri belirlenmiştir. Ayrıca Güncel Türkçe Sözlük’ün hem madde başı anlamlarına hem de atasözü / deyim kısımlarına eklenmesi tavsiye edilen dil birimleri ifade edilerek Güncel Türkçe Sözlük’e katkıda bulunulmuştur.Öğe İş Yeri Adlarının Dil- Kültür Zemininde İncelenmesi: Develi İlçesi Örneği(2020) Somuncu, MelikeDil anlaşmayı sağlayan bir araç olup yeryüzündeki insanların duygu ve düşüncelerini ifade etmedeönemli bir konumdadır. Toplum, dil ile var olmaktadır ve kültürün yansıtıcısıdır. Bu yansıtma çerçevesinde iş yerlerine verilen adlar da önemli bir konuma sahip olmuştur. İş yerlerine yabancı dilde ad vermeeğilimi işletme sahiplerini etkisi altına alan yeni bir akımdır. Bu yeni akımın doğmasında toplumsalyapıya özgü kontrol altına alınamayan değişkenler etkilidir. Bu çalışma üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde dil ile kültür arasındaki ilişki irdelenmiştir. İkinci bölümde iş yeri isimlerinin dile etkilerinden bahsedilmiştir. Ayrıca şimdiye kadar yapılan iş yeri isimleri ile ilgili çalışmalar da zikredilerekbu çalışmaların vardığı ortak noktadan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde ise küçük bir ilçe olan Develi’deki işletme sahiplerinin iş yerlerine isim verirken nasıl bir yol izledikleri incelenmiştir. İnceleneniş yerleri isimleri hem dil hem kültür bağlamında ele alınmıştır. Çalışmada dilde kirliliğe yol açan nedenlerin Develi iş yerleri isimlerine yansıyıp yansımadığı dil ve kültür zemininde analiz edilmiştir.Öğe Marzubannâme’deki Bazı Birleşik Fiil Yapılarının Anlamsal Düzlemi(2020) Somuncu, MelikeTarihî Türk lehçelerine bakıldığında ver-, iste-, bil-, u-, gel-,ol- gibi birçok fiile, birleşmiş olduğu diğer fiilimsi taşıyan kelimeyle anlam değeri yüklenmektedir. Marzubannâme’de yer alanbazı birleşik fiillerin biçimbirim, sözcük birim ve anlamsal düzlemindeki değişkenlikleri oldukça dikkat çekicidir. Bu çalışmada Marzubannâme hakkında kısaca bahsedildikten sonra Türkoloji’de birleşik fiil ve kullanım sahası hakkında bilgi verilmektedir. Çalışmanın esas amacı Marzubannâme’de yer alan bazı birleşik fiil yapılarının anlamsal düzlemini irdelemek olduğu içinanlam biliminin iki temel yönü olan derin yapı ve yüzey yapıkavramlarına değinilerek isim fiil yardımıyla kurulan -mAk iste-, -mAk ol; sıfat fiil yardımıyla kurulan -AcAk ol-, -mIş ol-,(eğer) AsI ol- + -sA, -Ar / -Ur ol-; zarf fiil yardımıyla kurulan isteyü var- yapıları hem biçimbirim hem sözcük birim hem deanlamsal düzlemde incelenmiş ve metinde kullanılma sıklıklarısunulmuştur. Böylece bu yapılar içerisinde Günümüz Türkçesinde kullanılan ve anlamsal değişime uğrayanlar ile GünümüzTürkçesinde kullanılmayanlar ve bu yapıların anlamsal düzlemi tespit edilmiştir.Öğe ORGAN ADLARI İLE OLUŞAN ARGO KELİMELERİN KAVRAMSAL VE YAPISAL TASNİFİ(2020) Somuncu, MelikeTürk dilinin söz varlığında önemli bir yer tutan organ adlarının argodaki yerinin tespit edilmesi bu çalışmasınınesas konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada Büyük Argo Sözlüğü’nde yer alan insan ve hayvana ait organ adları taranaraktespit edilmiştir. Daha sonra organ adları ile oluşan argo kelimeler iki ayrı tasnifte incelenmiştir. Birinci tasnifte organadları ile oluşan argo kelimelerin kavramsal açıdan değerlendirmesi bulunmaktadır. Organ adlarının adlandırma, durum,davranış, hareket, mekân, eşya, cinsellik gibi birçok kavram alanının bulunduğu tespit edilmiştir. İkinci tasnifte ise organadları ile oluşan argo kelimelerin yapısal açıdan değerlendirilmesi söz konusudur. Bu tasnifte ise ele alınan kelimelerin çokanlamlılık çizgileri ile gramer yapıları müstakil olarak tablo hâlinde sunulmuştur. Böylece kavramsal açıdan ele alınanorgan adlarının argo çerçevesinde nasıl bir yapı ve içerik düzlemine sahip olduğu hem sayısal olarak hem de anlamsalolarak gösterilmiştir.Öğe ÜNLEM VE ÜNLEMLERE İŞLEVSEL YAKLAŞIM ‘GARİBNÂME ÖRNEĞİ(2020) Somuncu, MelikeÜnlemler heyecan, sevinç, üzüntü, kızgınlık kısaca duyguların tamamını aktarmada önemli bir kullanıma sahiptir. Bu aktarım bazen tek bir kelime ile bazen de vurgu, tonlama, jest ve mimikler ile gerçekleşebilmektedir. Sözlü anlatımda ünlemlerin aktarım yönünü anlamak çok daha kolay iken yazılı anlatımda bu durum oldukça zorlaşmaktadır. Bu zorluk ünlemlerin iç mekanizmasıyla ilgilidir. Türkologlar tarafından ünlem kapsamında yapılan çalışmalara bakıldığında, ünlemin şimdiye kadar birçok tanım ve sınıflandırma ile Türkoloji sahasında yerini aldığı fakat ünlemlerin diğer dil bilgisi konuları kadar detaylandırılmadığı görülmektedir. Bu makalede, ünlem ve ünlemin kapsam alanı Garibnâme örneği ile üç bölümde incelenmiştir. Türkologların ünlem tanımı ve sınıflandırılması ile ilgili görüşlerinin verildiği ilk bölümde ünlemlerin nasıl algılandığı ve tanımlandığı sunulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise yazılı metinde anlam kapsamının anlaşılması zor olan ünlemlerin metin bağlamında nasıl ele alınması gerektiği ve bu gereklilik çerçevesinde ünlemlerin işlevsel yönü ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde ise ünlemlerin işlevsel yönü Garibnâme örneğinde sunulmuştur. Garibnâme, ünlemler açısından zengin bir kompozisyona sahiptir. Garibnâme metni bağlamında öfke, kızgınlık, yol gösterme, dikkati çekme, istek, dua, beklenti, iyi temenni, açıklama gibi birçok işleve sahip olan ünlemler detaylandırılmıştır. Böylece Garibnâme’deki bazı ünlemlerin metin bağlamındaki işlevleri tespit edilerek yazılı metinlerde yer alan ünlemlere işlevsel yönden de bakılabileceği gösterilmiştir.
