2) Makale
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Güncel Gönderiler
Öğe Spatial variability of some soil properties in an agricultural field of Halabja City of Sulaimani Governorate, Iraq(Fresenius Enivromental Bulletin, 2019-01-01) Sürücü, Abdulkadir; Ahmed, Tavan K; Günal, Elif; Budak, MesutThe soils of Sulaimani Governorate have been used to meet the food demand of northern Iraq. Longstanding wars and strict trade restrictions have caused people of region struggling to get more crops out of agricultural lands. Although soils have been subjected to agricultural production practices and are susceptible to degradation, reliable information on soils of the region is not available. This study has been carried out to characterize some physical and chemical soil properties and to determine the spatial structure of soil properties in a 100ha agricultural filed of Halabja at Sulaimani governorate, Iraq. The study area was divided into 100 × 100 m grid squares, 100 soil samples were collected from the corners of each grid representative of the surface (0–20 cm) horizons. In addition, a total of 16 soil samples were taken along four transects with sampling intervals of 5, 10, 40 and 50m. The measured properties were: clay, sand, silt, calcium carbonate and organic matter contents, exchangeable cation (Na, K, Ca, and Mg), micronutrient (Fe, Zn, Cu and Mn) and plant available phosphorus (P) concentrations, pH and electrical conductivity. The data were analyzed using classic statistics and geostatistics by constructing semivariograms and mapping by Ordinary Kriging. Semivariograms were calculated for soil characteristics and their spatial distributions were mapped. Soils were poor in available P and Zn contents. Soil organic matter showed significant positive correlations with the EC, concentrations of P, clay content, extractable Ca and Na concentrations whereas the correlation was negative with sand content and Zn concentration. Nugget/sill ratio for modelled variables indicated high and moderate spatial dependences in study area. The range of spatial dependence varied from 102 m (calcium carbonate) to 1248 m (pH). The distribution maps of soil attributes could be utilized as a guide for site-specific crop management in similar soils.Öğe CONCENTRATION OF HEAVY METALS IN SOILS ALONG THREE MAJOR ROADS OF SULAIMANI, NORTHEAST IRAQ(Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 2018-04-23) Sürücü, Abdulkadir; MOHAMMAD, Dler Mustafa; Günal, Elif; Budak, MesutHeavy metal contamination of agricultural soils resulting from vehicle emissions is a cause of serious concern due to the potential health impacts of transferring to food chain. In this study, heavy metal concentration of roadside soils along three major roads connecting the city of Sulaimani to surrounding cities were determined. Twenty soil samples from each side of three roads were collected at 1 m, 15 m, 25 m and 50 m distances from road edges. The heavy metals of Cr, Co, Pb, Cd and Ni were analyzed by acid digestion. Heavy metal pollution of roadside soils was assessed using three different environmental indices; enrichment factor (EF), contaminant factor (CF) and contamination degree (CD). Heavy metals concentrations of roadside soils were significantly different (P?0.01) among three major roads and usually decreased with increased distance from the roads. The highest concentrations were 268.56, 9.56, 134.16, 3.99 and 179.20 mg kg-1 for Cr, Co, Pb, Cd and Ni, respectively. The results showed that mean concentrations of all heavy metals determined were significantly higher than the global background values of heavy metals. The order of heavy metal contamination based on CF values in Arbat road was Cr?Ni?Pb?Cd?Co, in Kirkuk road Ni?Cr?Cd?Pb?Co, and in Mergapan road Pb?Ni?Cr?Cd?Co. Significant positive correlations between Ni and Co in Arbat (r=089) and Kirkuk (r=0.58) roads, Ni and Pb in Mergapan road (r=0.70), and Cd and Pb in Kirkuk road (r=0.76) revealed their common source in the studied environments. The roadside soils in the region are being extensively used for agricultural production. Therefore, the increased concentration of Cr, Pb, Cd and Ni in roadside soils should be carefully monitored and necessary precautions should be taken to prevent further accumulation in roadside soils.Öğe Strategic tillage may sustain the benefits of long-term no-till in a Vertisol under Mediterranean climate(2019-01-15) Çelik, İsmail; Günal, Hikmet; Acar, Mert; Acir, Nurullah; Barut, Zeliha Bereket; Budak, MesutLong-term no-till or reduced tillage may decline functioning ability of soils due to surface/subsurface compaction and/or stratification of plant nutrients. A long-term (ten years) field experiment was established in 2006 in the Çukurova region of Turkey to evaluate the impact of tillage on the physical properties of a soil under a Mediterranean climate. The tillage systems investigated included two conventional (CT-1 and CT-2), three reduced (RT-1, RT-2 and RT-3) and two no-till (NT and ST), including strategic/occasional tillage. Nine-year old undisturbed no-till plots were divided into two categories and half of these plots were plowed by a moldboard plow in November 2015, and this practice was defined as strategic tillage (ST), while remaining half of the plots left undisturbed. Soil samples were collected from disturbed and undisturbed plots of NT as well as plots under other tillage systems from three soil depths (i.e., 0–10, 10–20 and 20–30 cm) in November 2016. The crop rotation at the experimental areas was winter wheat (Triticum aestivum L.), soybean (Glycine max. L.) – grain maize (Zea mays L.) – winter wheat. Soil samples were analyzed for aggregate stability (AS), mean weight diameter (MWD), bulk density (BD), water filled pore space (WFPS), water content at field capacity (FC), permanent wilting point (PWP), available water content (PAW), micropores (MiP), macropores (MaP), total porosity (TP), and penetration resistance (PR). The ST decreased MWD of surface soil compared to NT by 7.2%, while MWD under ST was higher than NT by 78.0% and 103.6% for 10–20 and 20–30 cm depths, respectively. The NT and RT resulted higher BD and PR, and lower MaP and TP than CT and ST in all three depths, though the values were generally not limiting for crop growth. The ST significantly (P < 0.01) decreased BD and PR within 30 cm of soil surface. However, water content at FC, PWP and also PAW in 0–10 and 10–20 cm depths were significantly reduced with ST compared to NT. The ST significantly (P < 0.01) increased the MaP and TP compared to NT which favors better aeration and water movement. The mean WFPS under NT, RT-2 and RT-3 systems in 0–10 cm and with all tillage systems (except ST in 10–20 cm) in subsurface layers were higher than 60%, which is considered a threshold for nitrogen losses as N2O fluxes. Implementation of ST into conservational practices under Mediterranean climate could be a viable management option to overcome some of the disadvantages of long-term conservation tillage and thereby to improve physical soil conditions for crop growth, air and water movement.Öğe Environmental sensitivity to desertification in northern Mesopotamia; application of modified MEDALUS by using analytical hierarchy process(Arabian Journal of Geosciences, 2018-08-09) Budak, Mesut; Günal, Hikmet; Çelik, İsmail; Yıldız, Hakan; Acir, Nurullah; Acar, MertPoor management, low vegetation cover, and severe erosion are undermining the stability and sustainability of lands. In this study, modified Mediterranean Desertification and Land Use (MEDALUS) method was used to identify environmentally sensitive areas (ESA) to desertification in Tigris Basin, Turkey. Soil samplings (0–20 cm) and field observations were conducted within 3.752 km2 land. Biophysical and anthropogenic parameters of sampling locations have been integrated and processed by geographic information systems obtaining soil, climate, vegetation, and management quality indexes. Additional six parameters for soil quality and one for management quality were used to adopt MEDALUS to the context of Tigris Basin. The weights for parameters and indicators were calculated using analytical hierarchy process (AHP). Tigris Basin was classified into one fragile and two critical areas using original method, whereas one fragile and three critical classes were defined with the modified method. In the original method, fragile areas represented 5.65% and low-degree critical areas 24.49% and moderate critical areas 69.86% of the study area, which are needed to be monitored for severe land degradation. Modifying MEDALUS allowed to define highly critical areas (51.41%) which have not been detected in the original method. The critical areas are primarily used for field crops with extensive tillage, medium degree of plant cover, low drought resistance, and erosion along with low management quality due to the lack of required environmental protection. The results revealed that adaptation of new parameters and weighting in MEDALUS improved the ability of classifying ESAs for a regional scale to desertification.Öğe SOIL QUALITY ASSESMENT OF UPPER TIGRIS BASIN Mesut(Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 2017-10-12) Budak, Mesut; Günal, Hikmet; Çelik, İsmail; Yıldız, Hakan; Acir, Nurullah; Acar, MertEconomic life of the Tigris basin, part of the Mesopotamian depends heavily on agricultural production for thousands of years. Sustainability of agricultural production in this ancient region may only be possible by conserving and improving the ability of soils to function. Therefore, soil quality indexes were computed to evaluate and monitor functioning ability of pasture lands, forest lands, orchard and arable lands in the upper Tigris Basin of Mesopotamian. Soil samples were collected from (0–20 cm) at 134 locations from approximately the corners of 5km*5km size grid cells within 2.450 km2 research site. Twelve soil properties were measured as potential indicators of soil quality. A minimum data set (MDS) for each of land use was determined by means of principal component analysis (PCA) and expert opinion (EO) techniques. The weightages of each indicator were calculated using PCA and analytical hierarchy process (AHP). Soil quality index (SQI) for every sampling locations was calculated by weighted additive method following the use of linear scoring functions to obtain unitless indicator scores. The organic matter (OM), aggregate stability (AS) and slope were considered the most powerful and common soil attributes for distinguishing land uses in regard to soil quality and they can be used to monitor and assess the soil quality in this semi-arid environment. The SQI values of four land uses were significantly different (P?0.01) from each other. The highest SQI value was obtained for forest land with EO (SQIEO=0.974) and the lowest SQI value was for orchards with PCA (SQIAHP=0.793). The results indicated that PCA and EO methods produced comparable results in assessment of soil quality.Öğe IMPORTANCE OF SPATIAL SOIL VARIABILITY FOR LAND USE PLANNING OF A FARMLAND IN A SEMI-ARID REGION(Fresenius Enivromental Bulletin, 2018-04-15) Budak, MesutAssessing the spatial variability of soil properties is vital in proper planning of agricultural farmlands. The aim of this study is to determine and map the spatial variability of important physical and chemical soil properties using geoistatistical models for land use planning of a farm located in Thrace region of Turkey. Two hundred fifty-four surface and subsurface soil samples were collected from at approximately the corners of 150m x 150m size grids cells. The land area of study area was 557 ha and used for what and sunflower production. Soil samples were analyzed for particle size distribution, soil reaction (pH), electrical conductivity (EC), organic matter (OM), lime content (CaCO3), available phosphorus (P) and extractable potassium (K). Penetration resistance was also measured at each sampling point. Soil pH ranged from 4.46 to 8.20 in surface and 4.01 to 8.30 in subsurface soils. Sand content was the least variable (CV=11.5% and 13.9% for surface and subsurface) soil property, while the variability of P content (CV=105.9 and 119.8%) was higher than the rest of the soil properties. The lowest range value was obtained for P content (113 and 134 m) and the longest-range value was for available K content (5899 and 6099 m) of soils. Spatial distribution maps helped to identify and deliniate the zones need to be limed, deficient in available P and compacted zones within the study area. Sustainable management strategies in a farm can be planned and implemented using the information obtained from spatial structures and maps of major soil characterics.Öğe Tuzlu ve bor toksikliği bulunan arazilerin idaresinde mesafeye bağlı değişkenliğin önemi(Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 2015-07-15) Günal, Hikmet; Acir, Nurullah; Polat, Attila; Günal, Elif; Budak, Mesut; Erdem, Nazife; Malı, Zekkeriya; Önen, HüseyinDünyanın özellikle kurak ve yarı-kurak bölgelerinde tuzluluk ve yüksek bor içeriği tarımsal üretimi sınırlandıran önemli sorunlardır. Her iki sorunda arazi içerisinde önemli düzeyde yüksek değişkenliğesahip olduğundan, toprakların üretimde kullanımları ve iyileştirilmelerinde bu değişkenliğin dikkatealınması zaman, iş gücü ve maliyet açısından zorunluluktur. Bu çalışma, tuzluluk ve alkalilik sorunlarınınyanında şiddetli bor toksikliği bulunan iki ayrı pivot içerisindeki toprak özelliklerinin mesafeye bağlıdeğişkenliğinin modellenmesi, haritalanması ve tuz ve bor konsantrasyonuna etki eden değişkenlerin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Orta Anadolu'da her biri 62 ha olan iki ayrı pivot 100 m * 100 m’likkare gridlere ayrılmış ve her pivotta 60 adet ana örnekleme noktası oluşturulmuştur. Ana örneklemenoktaları arasındaki mesafeden daha kısa mesafelerdeki değişkenliklerin modellenebilmesi amacı ile beşadet ara transekt oluşturularak (toplam 150 örnek) 0-20 cm derinlikten toprak örnekleri alınmıştır. Toprak örneklerinin tekstür, pH, elektriksel iletkenlik (EC), organik madde, kireç içeriği ve bitkiye yarayışlı bor konsantrasyonu analiz edilmiştir. Mesafeye bağlı değişkenlikler için semivaryogram modellemesiyapılmış ve krigleme haritaları oluşturulmuştur. Pivot içerisinde 17.35 dS m-1 gibi yüksek değerlere ulaşan EC, pivotlarda ortalama 2.6 ve 3.52 dS m-1 olarak ölçülmüştür. Her iki pivotda da ortalama bor konsantrasyonları bitkiler için toksik sınır kabul edilen 5 mg kg-1 dan oldukça yüksektir. Bor ile pH ve kil arasında istatistiksel olarak önemli (P<0.01) düzeyde pozitif bir korelasyon bulunurken, silt ve organik madde ile negatif korelasyon görülmüştür. Korelasyonda elde edilen bu ilişki, aynı özelliklerin dağılımharitalarında da açık bir şekilde görülebilmektedir. Çalışma alanında, organik madde içeriği ile borkonsantrasyonu arasında görülen negatif korelasyon, yüksek bor konsantrasyonu ile mücadele ederken,toprağın organik madde içeriğinin arttırılmasının nedenli önemli olduğunu vurgulamaktadır.Öğe Yukarı Dicle Havzasında Farklı Arazi Kullanımları Altındaki Toprakların Karbon Depolama Potansiyelleri(Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 2018-07-02) Budak, Mesut; Günal, HikmetOrganik karbonun (C) toprakta zenginleşmesi, atmosferdeki C konsantrasyonunu azaltarak iklim değişikliği ile mücadelede geçerli bir stratejidir. Bu çalışmanın amacı, Yukarı Dicle Havzasında farklı arazi kullanımları altındaki topraklarının C depolama potansiyellerinin belirlenmesi ve haritalanmasıdır. Yaklaşık 8700 km2 genişliğindeki çalışma alanı 5 km x 5 km'lik gridlere ayrılmış ve her gridin köşe noktasından toplam 210 adet bozulmuş ve bozulmamış yüzey (0-20 cm) toprak örneği alınmıştır. Toprak özelliklerinin 5 km'den daha kısa mesafelerde değişkenliğini belirlemek amacıyla, birbirini izleyen iki kare gridin köşeleri arasında 250 m, 750 m ve 1750 m mesafelerden 42 toprak örneği daha alınmıştır. Toprak örneklerinin organik C ve hacim ağırlıkları belirlenmiş ve her nokta için karbon stoku hesaplanarak çalışma alanının toprak organik C stoku (TOCS) haritası hazırlanmıştır. Arazi kullanımlarının TOCS üzerine istatistiksel olarak önemli düzeyde etki ettiği belirlenmiştir. Çalışma alanında TOCS miktarı 8.06 ile 66.68 Mg ha-1 arasında değişmekte olup, ortalama TOCS miktarı 30.33 Mg ha-1’dir. Farklı arazi kullanımları arasında en yüksek TOCS miktarının 44.33 Mg ha-1 ile ormanlık alanlarda iken en düşük TOCS miktarının ise 28.91 Mg ha-1 ile tarla bitkileri ekili alanlarda olduğu görülmüştür. Özellikle mera alanlarında aşırı otlatma ve tarım arazilerindeki geleneksel toprak işleme ile hasat atıklarının yakılması Yukarı Dicle Havzasında TOCS miktarı üzerinde olumsuz etki yaptığı belirlenmiştir.Öğe Sayısal renk parametrelerinden bazı fiziksel ve kimyasal toprak özelliklerinin belirlenmesi(Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 2018-04-17) Budak, Mesut; Günal, Hikmet; Süer, Mustafa; Süer, Mustafa; Akbaş, FevziTarım topraklarının fonksiyonlarının sürdürülebilirliği doğru tanımlanmaları, uygun idare edilmeleri ve toprak kalitesinde zaman içerisinde meydana gelen değişimin izlenmesi ile mümkün olabilir. Toprak özelliklerinin klasik yöntemlerle belirlenmeleri oldukça uzun zaman, maliyet ve iş gücü gerektirdiğinden, üreticiler çoğu zaman toprak analizi yaptırmaktan kaçınmaktadır. Bu çalışma, kolaylıkla belirlenebilen sayısal renk parametreleri ile geniş bir tarımsal araziden alınan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri arasındaki ilişkileri belirlemek ve sayısal renk parametrelerinin toprak özelliklerinin belirlenmesinde kullanılabilirliğini araştırmak için yürütülmüştür. Bu amaçla, yoğun tarımsal üretimin yapıldığı Kazova’da 63 noktadan 0-30 cm derinlikte toprak örnekleri alınmıştır. Toprak örneklerinin renk parametreleri (L, a ve b), kil, kum ve silt içeriği, toprak reaksiyonu (pH), elektriksel iletkenlik (EC), kireç içeriği, organik madde (OM), tarla kapasitesi (TK), solma noktası (SN), agregat stabilitesi (AS), değişebilir katyonlar (Na, K ve Ca), katyon değişim kapasitesi (KDK) ve demir (Fe) konsantrasyonları belirlenmiştir. Toprağın parlaklık (L) ve kırmızılık (a) değerleri ile kil, kireç, AS, SN, TK, KDK, Ca, Na, ve K arasında önemli düzeyde negatif (P<0.01) bir korelasyon tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucunda “L” parametresinin AS, kireç içeriği, KDK, EC ve değişebilir Na’un belirlenmesinde kullanılabileceğini, “a” parametresinin ise toprakların AS’si (R2=0.65), kireç içeriği (R2=0.64), değişebilir Ca (R2=0.58) ve değişebilir K (R2=0.51) kapsamlarının belirlenmesinde kullanılabileceği tespit edilmiştir. İstatistiksel analizler sayısal renk parametrelerinden L ve a’nın Kazova topraklarının bazı toprak özelliklerinin belirlenmelerinde güvenilir bir şekilde kullanılabileceklerini ortaya koymuştur.Öğe Gökhöyük Tarım İşletmesi Arazilerinin İdaresinde Jeoistatistik ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Kullanımı(Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2019-02-26) Budak, Mesut; Budak, NurullahArazi kullanımı, ana materyal ve topoğrafyaya bağlı olarak büyük değişkenlik gösteren toprak özelliklerinin mesafeye bağlı değişkenlikleri; toprağın verimliliği, kalitesi ve genel olarak sürdürülebilirliğini önemli düzeyde etkilemektedir. Bu çalışma; yaklaşık 1900 hektar genişliğindeki Gökhöyük Tarım İşletmesi arazilerinin bir kısım toprak özelliklerinin mesafeye bağlı değişkenliklerini belirlemek, haritalamak ve işletme arazilerinin sürdürülebilir kullanımlarını etkileyecek sorunların tespit edilerek çözüm önerilerini ortaya koymak amacı ile gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, çalışma alanını temsil edecek şekilde 63 noktadan ve 4 farklı derinlikten (0-30, 30-60, 60-90 ve 90-120 cm) toprak ve 19 noktadan da taban suyu örnekleri alınmıştır. Toprak örneklerinde elektriksel iletkenlik (EC), pH, kil, kum ve silt içerikleri ile hidrolik iletkenlik değerleri; taban suyu örneklerinde ise pH ve EC değerleri belirlenmiştir. Klasik istatistik ve jeoistatistik yöntemler ile çalışılan özelliklerin, arazideki genel durumu ve mesafeye bağlı değişkenlikleri karakterize edilmiştir. Araştırma sonucuna göre, yüksek kil içeriğine sahip olan hem yüzey hem de yüzey altı topraklarında hidrolik iletkenlik değerleri (<20 mm h-1) oldukça düşük bulunmuştur. Bitki besin elementi alımı üzerine önemli bir etkisi olan pH değerlerinin tüm derinliklerde ve arazinin önemli bir kısmında 8.5’in üzerinde; çalışma alanının orta kısmında bir hatta yer alan toprakların 60-120 cm derinliğinde EC değerleri (>4 dS m-1) sorun oluşturabilecek düzeylerde olduğu tespit edilmiştir. Bu bölgedeki su örneklerinin de EC değerleri 20 dS m-1’nin üzerinde olduğu görülmüştür. Kurak ve sıcak dönemlerde tuz içeriği yüksek taban suyunun kapilarite ile yüzeye taşınması, toprağın üretkenlik fonksiyonuna zarar verebilir. Toprak özelliklerinin mesafeye bağlı değişimini gösteren haritaların kullanımı ile çiftlik arazisinde bitkisel üretimin geliştirilmesine ve toprak kalitesinin iyileştirilmesine katkı sağlayacak kararların doğru bir şekilde alınması mümkün olabilecektir.Öğe Dicle Havzası Toprak Özelliklerinin Yersel Değişimlerinin Jeoistatistik ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Belirlenmesi ve Haritalanması(Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2018-03-12) Budak, Mesut; Günal, Hikmet; Çelik, İsmail; Acar, Nurullah; Sirri, MesutToprak özelliklerinin mesafeye bağlı değişkenliklerinin belirlenmesi, incelenmesi ve haritalanması yoğun tarımsal üretim yapılan arazilerde uygun amenajmanların geliştirilmesi ve üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından son derece önemlidir. Bu çalışmada ülkemizin su rezervlerinin büyük bir kısmının yer aldığı, önemli sulama projelerinin gerçekleşmekte olduğu Dicle Havzası’nda bir kısım fiziksel ve kimyasal toprak özellikleri belirlenmiş, mesafeye bağlı değişkenlikleri modellenmiş ve haritalanmıştır. Toprak örneklemeleri, Diyarbakır ile Siirt illeri arasında 5 x 5 km gridlere ayrılmış 4.341 km2’lik alanda her gridin yaklaşık köşesinden toplam 175 noktada 0-20 cm derinlikten alınmıştır. Toprak özelliklerinin 5 km’den kısa mesafelerdeki değişimlerinin daha doğru tahmin edilebilmesi amacıyla ardışık iki gridin köşe noktaları arasında 250 m, 750 m ve 1750 m mesafelerden de 33 toprak örneği alınmıştır. Alınan bozulmuş örneklerin tekstür (kum, kil ve silt), organik madde, kireç, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, alınabilir fosfor ve potasyum analizleri yapılmıştır. Mesafeye bağlı değişkenliğin modellenmesi ile örneklenme yapılmayan noktaların ilgili özellikleri tahmin edilmiş ve yersel değişim haritaları oluşturulmuştur. Çalışma alanında en düşük değişkenliğin pH (% VK= 3.9) ve en yüksek değişkenliğin ise alınabilir fosfor (% VK= 137.77) konsantrasyonunda olduğu görülmüştür. En yüksek range değerine sahip toprak özelliği elektriksel iletkenlik (135.4 km) iken en küçük range değeri pH (4.74 km) için elde edilmiştir. Her bir özelliğin en düşük ve en yüksek olduğu yerlerin rahatlıkla tespit edilebildiği toprak haritaları, uygun amenajman yöntemlerinin belirlenmesi, sorunların giderilmesi ve girdilerin en uygun kullanımı açısından son derece yararlı araçlardır.
