Şimşek, Gizem2024-12-242024-12-2420231302-8618https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1267315https://hdl.handle.net/20.500.12604/5716Finansallaşma ve finansal bağımlılık kavramları üzerinden yürütülen tartışmalar kapitalizmi, geç kapitalistleşme deneyimleri üzerinden yeniden düşünmemize neden olmaktadır. Kapitalizmi yeniden düşünürken hiç kuşkusuz öne çıkan bu kavramların bir yandan yaşanan süreçlerle yani, tarihsel dönemlerle birlikte düşünülmesi ve diğer yandan da finansal dinamiklerle yüzleşen kapitalist toplumların kendilerine özgü deneyimlerinin gündeme alınması gerekmektedir. Bu durum geç kapitalistleşen ülkelerin dünya kapitalizmine eklemlenme süreçlerinin analizini ve dahası işaret edilen bu iki gereklilik ile Türkiye’de finansallaşma ve finansal bağımlılık konusunu imalat sanayi üzerinden ele alan bir çerçeveden hareketle düşünmeyi anlamlı kılmaktadır. Bu doğrultuda finansallaşma ve finansal bağımlılık olgularının imalat sanayi üzerinden üretim alanıyla bağlantısını kuran bir analiz, bu olguların ilişki içinde olduğu diğer değişkenleri açığa çıkarması bakımından önemlidir. Bu çerçeveden hareketle çalışmanın amacı, Türkiye’de geç kapitalistleşmeye dayalı sermaye birikim sürecinin 2001 krizinden sonraki evresinde üretim mallarında ithal girdi bağımlılığı olarak somutlaşan üretime dair yapısal çelişkilerin finansal işleyişle olan içsel bağlantılarını imalat sanayinin borçlanma dinamikleri üzerinden kurmaktır. Türkiye’de imalat sanayinin 2001 krizi sonrasına ilişkin yakın dönem pratikleri, üretim malları ithalatı için gereken döviz biçiminde borçlanmanın ağırlık kazandığı bir aşamaya karşılık gelmektedir. İmalat sanayini, üretim araçları üretimi (Departman I) ve tüketim araçları üretimi (Departman II) biçiminde iki ayrı üretim kategorisi olarak ele aldığımızda, Türkiye gibi geç kapitalistleşen ülkelerde karakteristik bir özellik olarak Departman II üretimindeki yoğunlaşma, daha fazla Departman I ihtiyacına yol açmaktadır. Ancak geç kapitalistleşmenin getirdiği yapısal sınırlar ve sermaye birikim düzeyinin kendisine özgü tarihsel koşulları, imalat sanayi üretim yapısının Departman I ithalatına bağlı olarak sürdürülmesine neden olmaktadır. Bu yüzden de imalat sanayinde yapısal bir dönüşüm olmaksızın devam eden üretim artışları, bir yandan üretim için gereken finansmanı borç sermaye biçiminde açığa çıkarırken diğer yandan da döviz biçiminde borç sermayenin üretken sermaye yatırımlarına dönüşememesinden dolayı kırılamayan bir borç sarmalı yaratarak finansal bağımlılığı arttırmaktadır. Bu yönüyle çalışma, üretim ve finans alanlarını birbirinden bağımsız düşünen analizlere eleştirel bir perspektiften yaklaşmaktadır. Üretim ve dolaşım aşamalarının iç içe geçtiği kapitalizmin bütünsel işleyişinden hareketle, imalat sanayindeki borç sarmalını açığa çıkaran nedensel mekanizmaları kurmak bu çalışmanın temel referans noktasını oluşturmaktadır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessImalat sanayifinansallaşmafinansal bağımlılıkGeç kapitalistleşmedöviz biçiminde sermaye ihtiyacıArticle6151831267315