Düzenli, Mesut BayramBulak, Şahap2024-12-242024-12-2420182458-9071https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/307127https://hdl.handle.net/20.500.12604/5462Tanzimat döneminden beri edebiyatçılar, eleştirmenler ve akademik çevrelerce hemen hemenbütün yönleriyle uzun uzadıya tartışılmasına rağmen, bugün aruz vezni ile ilgili çözülmesi gerekenbirçok sorun bulunmaktadır. Bu sorunların başında “aruz imlâsı”, “imlâsızlık”, “aruz tasarrufları”ve “aruz kusurları” gibi adlarla anılan ve aruz vezninin Türk şiirine tatbikinde yaşanan güçlükleriaşmak için başvurulan imlâ/telaffuz tasarrufları gelir. Adlandırılmasında dahi bir kabul birliğisağlanamayan söz konusu sorun, bugüne kadar çokça tartışılmış; fakat bir çözümekavuşturulamamıştır. Aruz tasarruflarının enine boyuna tartışılarak konunun açıklığakavuşturulabilmesi için öncelikle bu veznin, Türk şiirine tatbikinde yaşanan güçlükleri aşmakamacıyla başvurulan bütün imlâ/telaffuz tasarruflarının tanınması ve tanıtılması gerekir.Bu çalışmada, aruz vezninin Türk şiirine tatbikinde yaşanan güçlükleri aşmak amacıylabaşvurulan imlâ/telaffuz tasarrufları olan “imâle, zihâf, tavsîl, tahrîk, teskîn, teşdîd, tahfîf, tezyîd,tenkîs, tebdîl, tefrîk”, öncelikle kelime ve terim anlamları verilerek Klasik şiirin farklı dönemlerindefarklı şairlerinin şiirlerinden seçilen örneklerle bütün yönleriyle tanıtılmıştır. Veznin mısra’asorunsuz bir şekilde tatbik edilebilmesi için ihtiyaç duyulan açık veya kapalı heceyi elde etmek ya damısradaki hece fazlalığını veya hece eksikliğini gidermek maksadıyla başvurulduğu tespit edilen sözkonusu tasarruflar hakkında Türkçe dilbilgisi kuralları çerçevesinde bazı değerlendirmelerdebulunulmuştur. Bu bağlamda, aruzun Türkçeye tatbikinde başvurulan telaffuz ve imlâ tasarrufları,topyekûn kusur olarak değil, imlâ/telaffuz çeşitliliği ve imlâ/telaffuz sapması olarak iki farklı gruptadeğerlendirilmiştir. Türkçenin yapısına zarar vermeyen imlâ/telaffuz tasarrufları caiz olarakdeğerlendirilerek imlâ/telaffuz çeşitliliği; Türkçenin yapısına zarar veren imlâ/telaffuz tasarrufları isefahiş olarak değerlendirilerek imlâ/telaffuz sapması olarak kabul edilmiştir.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessEdebiyat,Edebi Teori ve EleştiriArticle043147171307127